Алкма́н ( Αλκμάν) древнегреческий поэт жил приблизительно в VII в. до н. э. и создал особый литературный жанр хоровой поэзии в Спарте.
Алкман писал преимущественно пеаны (гимны богам) проомии (вступления к эпическим декламациям) и парфении (песни для хоров девушек), помимо текстов Алкман создавал мелодии и разрабатывал танцевальные движения.
От произведений Алкмана дошли лишь отрывки.
Произведения Алкмана из 6 книг, собранных александрийскими филологами, были утеряны. До 1855 Алкман был известен только по цитатам у греческих авторов.
В 1855г. французский египтолог Мариет (Mariette) нашел в захоронении рядом со второй пирамидой Гизы один папирус с десятью стихами из парфений Алкмана "εις Άρτεμιν ορθίαν" из которых сохранились только семь.
Одно стихотворение Алкмана затронуло душу многих поэтов и стало основой
для многочисленных поэтических опытов.
Спят вершины высокие гор и бездн провалы,
Спят утесы и ущелья,
Змеи, сколько их черная земля всех ни кормит,
Густые рои пчел, звери гор высоких
И чудища в багровой глубине морской.
Сладко спит и племя
Быстролетащих птиц. /Алкман, пер. В. Вересаева/
Это стихотворение переводили и греческие поэты на новогреческий язык:
Κοιμούνται οι κορυφές και τα φαράγγια των βουνών,
τα υψώματα και οι χαράδρες, το δάσος κι όλα τα
ερπετά που τρέφει η μαύρη γης, και τ' αγρίμια του
βουνού και οι μελισσομάνες και τα κήτη στα βάθη της
γαλαζόμαυρης θάλασσας ― κοιμούνται κι όλα
τα πουλιά με τις μακριές φτερούγες. INK
Κοιμούνται οι βουνοκορφές και τα φαράγγια, τα βράχια
κι οι ρεματιές, τα δάση κι όλα τα ζωντανά που σέρνονται,
όσα τρέφει η μαύρη γη, τα θηρία που ζουν στα βουνά και
το γένος των μελισσών και τα κήτη στα βάθη της
φουσκωμένης (ή: ποικιλόχρωμης) θάλασσας· κοιμούνται
και τα κοπάδια των πουλιών των μακροφτέρουγων. N. Kονομής
Kοιμούνται κορφοβούνια και φαράγγια,
και ρεματιές κοιμούνται και ψηλώματα,
κι όσα που η γης η μαύρη θρέφει σερπετά,
και του βουνού τ' άγρια θεριά, κι οι μέλισσες,
και τ' άγρια τέρατα στης θάλασσας της σκοτεινής
τα βάθη τ' άσωστα, κοιμούνται και τ' αρίφνητα
των μακροφτέρουγων πουλιών κοπάδια. I.Θ. Kακριδής
Это стихотворение Алкмана послужило основой стихов И. В. Гёте («Uber alien Gipfein ist Ruh»)
"
Ночная песнь странника" и М.Ю.Лермонтова "Горные вершины".
Перевод М.Лермонтова
Горные вершины
Спят во тьме ночной,
Тихие долины
Полны свежей мглой;
Не пылит дорога,
Не дрожат листы...
Подожди немного -
Отдохнешь и ты!
Λεξιλόγιο
1. εὕδουσι:εὕδω= κοιμούμαι – спать.
1. ὀρέων=ὀρῶν· ὄρος, -εος, τό= το βουνό – гора.
1. φάραγγες:φάραγξ -γγος, ἡ= το φαράγγι - ущелье, пропасть;
2. πρώονες:πρών, πρῶνος (ή πρωνός), ὁ· πληθυντικός: πρῶνες (ή πρώονες), οἱ= τα βράχια, τα υψώματα – скалы, возвышенности.
2. χαράδραι= οι κοίτες των χειμάρρων - русла бурных потоков;
3. ἑρπέτ(α): η λέξη ἑρπετά σημαίνει γενικά ό,τι ζώο σαλεύει (< ἕρπω= σέρνομαι) –животные, которые ползают (пресмыкающееся).
3. ὅσα: από το σημείο αυτό ξεκινά η κατανομή του ζωικού βασιλείου σε γη, θάλασσα και αέρα. с этого момента исходит распределение животного мира на земле, море и воздухе. ζωικό βασίλειο - животный мир.
3. μέλαινα γαῖα= η μαύρη γη – черная земля.
4. θῆρές τ' ὀρεσκώιοι:ὀρεσκῷος, -ον= το άγριο θηρίο, το ζώο που ζει στα όρη – дикие звери.
4. μελισσᾶν (δωρικός τύπος)= μελισσῶν. μέλισσα η - пчела;
5. κνώδαλ(α): η λέξη κνώδαλον, τό σημαίνει γενικά τα άγρια θηρία ολόκληρου του ζωϊκού βασιλείου, εδώ όμως τα θαλάσσια κήτη – означает, в общем всех зверей животного мира, здесь, однако, морские киты. κνώδαλο[ν] το – скотина.
5. ἐν βένθεσσι= στα βάθη· βένθος, τό= βάθος, τό – глубина. H κατάληξη -εσσι είναι επική. Окончание эпическое. επικός, ή, ό - эпический;
5. πορφυρέας ἁλός= της ποικιλόχρωμης θάλασσας. Mια ταραγμένη θάλασσα παρουσιάζει πολλές αποχρώσεις. Волнующееся море представляет много оттенков. ποικιλόχρωμος, η, ο - пёстрый, разноцветный.
6. οἰωνῶν φῦλα= τα πουλιά, τα είδη των πουλιών – птицы, виды птиц.
6. τανυπτερύγων= με μακριές φτερούγες – с длинными крылышками. Tο επίθετο τανυπτέρυξ, -υγος μπορεί να δηλώνει και την γρήγορη κίνηση των φτερών. Прилагательное может означать и быстрое движение крыльев.